Η ακοή είναι το αποτέλεσμα μίας σειράς πολυσύνθετων λειτουργιών και οργάνων του σώματός μας, χάρη στις οποίες είμαστε σε θέση να επικοινωνούμε, να αντιλαμβανόμαστε, να ζούμε και να εξελισσόμαστε. Ας δούμε μαζί όλα τα στάδια αυτής της αξιοθαύμαστης ανθρώπινης αίσθησης, χρησιμοποιώντας το απλό παράδειγμα ενός ποτηριού που σπάει!
Καταρχάς θα πρέπει να διασαφηνίσουμε πως το ανθρώπινο αυτί περιλαμβάνει πολλά περισσότερα μέρη από το εμφανές τμήμα του, καθώς αποτελείται από τρία βασικά τμήματα, κάθε ένα από τα οποία έχει το δικό του σημαντικό ρόλο στο μηχανισμό που μας καθιστά ικανούς να ακούμε. Το ανθρώπινο αυτί αποτελείται από το έξω αυτί, το μέσο αυτί και το έσω αυτί. Και κάπου εδώ ακούμε από το επάνω διαμέρισμα τον ήχο ενός ποτηριού που πέφτει στο πάτωμα!
Η πτώση του ποτηριού και το σπάσιμό του, δημιουργεί μεταβολές στην πίεση του ατμοσφαιρικού αέρα, οι οποίες και διαδίδονται με τη μορφή ηχητικών κυμάτων. Αυτά τα κύματα καθώς ταξιδεύουν, “συλλαμβάνονται” από το έξω αυτί, το οποίο και είναι ειδικά διαμορφωμένο γι’ αυτή την αποστολή. Το σχήμα των πτερυγίων των αυτιών μας, η διάταξή τους, καθώς και το “υλικό” κατασκευής τους (συνδυασμός μαλακών ιστών και χόνδρου), τα καθιστούν ιδανικούς συλλέκτες ήχων. Όμως το έργο του έξω αυτιού δε σταματάει εδώ. Αφού συλλάβει τον ήχο του ποτηριού που έσπασε, αναλαμβάνει να τον προωθήσει προς το κανάλι του αυτιού και τη λεγόμενη τυμπανική μεμβράνη (ακουστικός πόρος). Πρόκειται για το κοινώς ονομαζόμενο, τύμπανο.
Εδώ πλέον τη μεταφορά του ήχου αναλαμβάνει το μέσο αυτί μέσω της παλλόμενης τυμπανικής μεμβράνης που προαναφέραμε. Η τυμπανική μεμβράνη έχει προσαρτημένα 3 μικροσκοπικά οστά (οστάρια) τα οποία δεν έχουν όλα τον ίδιο ρόλο αλλά έχουν έναν κοινό σκοπό. Να δημιουργήσουν τη γέφυρα επικοινωνίας απ’ όπου θα περάσει ο ήχος για να συνεχίσει το ταξίδι του προς το έσω αυτί, με παράλληλη ενίσχυση της έντασής του. Στην πραγματικότητα, τα οστάρια κινούνται και αυτά με τη σειρά τους, μετατρέποντας το ηχητικό κύμα που λαμβάνουν από την ακουστική μεμβράνη που πάλλεται, σε μηχανικές δονήσεις. Ο ήχος λοιπόν του ποτηριού που έσπασε, αυτή τη στιγμή έχει μετατραπεί σε μηχανικές δονήσεις οι οποίες οδηγούνται προς το έσω αυτί.
Στο έσω αυτί βρίσκονται όλα τα ευαίσθητα αισθητήρια όργανα τα οποία είναι υπεύθυνα όχι μόνο για την ακοή μας αλλά και για μια σειρά άλλων σημαντικών αισθήσεων και μηχανισμών, όπως η ισορροπία και ο συντονισμός του ανθρώπινου σώματος. Οι μηχανικές δονήσεις που έρχονται από το μέσο αυτί, οδηγούνται στο έσω αυτί, συναντώντας τον κοχλία. Πρόκειται για έναν οστεώδη σωλήνα σε σχήμα σαλιγκαριού, ο οποίος είναι γεμάτος με υγρό. Ο κοχλίας έχει μία μεμβράνη η οποία και θα υποδεχθεί πρώτη, τις δονήσεις που μεταφέρονται από το μέσο αυτί. Αυτή η “υποδοχή” θα θέσει σε κίνηση το υγρό του κοχλία το οποίο με τη σειρά του θα ενεργοποιήσει τα τριχοφόρα κύτταρα των οποίων ο ρόλος είναι πραγματικά εκπληκτικός. Μετατρέπουν τις μηχανικές δονήσεις σε ηλεκτρικά σήματα ή αλλιώς νευρικά σήματα, τα οποία ο ανθρώπινος εγκέφαλος μπορεί να αναγνωρίσει!
Το ποτήρι έσπασε, ο ήχος αιχμαλωτίστηκε, ενισχύθηκε, μετατράπηκε σε δόνηση και στο τέλος έγινε ηλεκτρικό σήμα. Πώς θα μπορέσει να “μεταφραστεί” από τον εγκέφαλό μας; Με τη βοήθεια του ακουστικού νεύρου. Εκείνο θα παραλάβει τα σήματα που στέλνει ο κοχλίας, μεταφέροντάς τα στο μέσο του εγκεφάλου αλλά και σε άλλες ακουστικές οδούς και σταθμούς επεξεργασίας. Ο ανθρώπινος εγκέφαλος θα αναλάβει το δύσκολο έργο της αναγνώρισης, αντίληψης, ταξινόμησης, αποκωδικοποίησης κτλ., των ηλεκτρικών σημάτων που έλαβε και θα μας τα επιστρέψει υπό τη μορφή πληροφορίας.
Ποια μπορεί να είναι αυτή η πληροφορία σε σχέση με το παράδειγμα του ποτηριού που έσπασε; Ο εντοπισμός της πηγής του θορύβου. Ο ήχος ακούστηκε από το επάνω διαμέρισμα. Άρα κοιτάμε προς τα πάνω. Ο ήχος δεν ήταν μεταλλικός, δεν ήταν γδούπος. Έμοιαζε με γυαλί που σπάει. Άρα πρέπει να έσπασε κάτι γυάλινο. Μετά τον έντονο ήχο ακούστηκαν και πολλοί άλλοι μικρότεροι, σαν κάτι να σκόρπισε σε περισσότερα κομμάτια. Σίγουρα πρέπει να έσπασε κάτι γυάλινο! Μία εκπληκτική αλληλουχία συμπερασμάτων, ερμηνειών και πληροφοριών, μας επιτρέπει στην κυριολεξία να “δούμε” αυτό που συνέβη στο επάνω διαμέρισμα.
Και όλα αυτά, από έναν και μόνο ήχο!
Απ’ όλα τα παραπάνω, καταλαβαίνουμε πως η αίσθηση της ακοής είναι αποτέλεσμα μίας σειράς ταχύτατων, πολυσύνθετων και εκπληκτικών διεργασιών που κάθε άνθρωπος υλοποιεί χιλιάδες φορές καθημερινά. Όταν όμως δε συμβαίνει αυτό με απλό και φυσικό τρόπο, τότε ασφαλώς και θα πρέπει να αναζητήσουμε τη βοήθεια ειδικών, οι οποίοι μπορούν να μας χαρίσουν και πάλι το πολύτιμο δώρο της ακοής. Το χρωστάμε στον εαυτό μας αλλά και τα αγαπημένα μας πρόσωπα!