Με τον όρο εμβοές, ονομάζεται η αντίληψη ήχων κατά την απουσία ηχητικού ερεθίσματος. Είναι γνωστές ως τζιτζίκια ή βουητό στα αυτιά και συνήθως συνυπάρχουν με την απώλεια ακοής.
Συχνά, ακούγεται ένας θόρυβος μέσα στο κεφάλι ή μπορεί να εμφανιστεί σαν κουδούνισμα ή ψίθυρος. Οι εμβοές, είναι δυνατό να πλήττουν το ένα ή και τα δύο αυτιά, να είναι συνεχείς, διακοπτόμενες ή περιοδικές. Ακόμη, ποικίλει η βαρύτητα της εκδήλωσής τους.
Μορφές Εμβοών
Οι εμβοές μπορούν να ταξινομηθούν σε υποκατηγορίες, με βάση το είδος και τη σοβαρότητα αυτών.
Με βάση τη βαρύτητά τους, οι εμβοές διακρίνονται σε ήπιου, μέσου και σοβαρού βαθμού. Οι ήπιας μορφής εμβοές, συνήθως γίνονται δύσκολα αντιληπτές από τον ασθενή.
Εντοπίζονται περιστασιακά ή όταν ο ασθενής βρίσκεται σε πολύ ήσυχο περιβάλλον.
Τα συμπτώματα σε αυτή τη μορφή είναι αρκετά ήπια.
Οι μέσου βαθμού εμβοές, επηρεάζουν τη συγκέντρωση του ατόμου και συχνά συνδέονται με διαταραχές ύπνου.
Αντίθετα, οι εμβοές σοβαρής μορφής αποτελούν ένα ιδιαίτερα ενοχλητικό σύμπτωμα, που επιβαρύνει σημαντικά την ποιότητα ζωής του ασθενούς.
Ακόμη, οι εμβοές μπορούν να διακριθούν σε οξείες και χρόνιες.
Οξείες είναι οι εμβοές που εμφανίζονται ξαφνικά και διαρκούν σχετικά λίγο.
Υποχωρούν και μπορεί να επανεμφανιστούν.
Οι χρόνιες εμβοές, είναι συνήθως μικρότερης έντασης, αλλά με χρόνια διάρκεια.
Οι εμβοές γίνονται ακόμη πιο έντονες, όταν ο ασθενής είναι κουρασμένος, όταν βρίσκεται σε πιο ήσυχα ακουστικά περιβάλλοντα, γεγονός που επιβαρύνει τον ασθενή ψυχολογικά.
Οι εμβοές γίνονται αντιληπτές μόνο από τον πάσχοντα.
Αίτια Εμβοών
Η πλειοψηφία των ασθενών, που πάσχει από εμβοές πάσχει και από βαρηκοΐα. Ωστόσο, υπάρχουν πολλοί παράγοντες και κλινικά αίτια, που οδηγούν στην εκδήλωση συμπτωμάτων εμβοών.
- Βαρηκοΐα
- Καταστροφή αισθητήριων κυττάρων του ακουστικού νεύρου
- Ωτοτοξικά φάρμακα
- Πρεσβυακουσία
- Απόφραξη έξω ακουστικού πόρου από βύσμα κυψελίδας ή ξένο σώμα
- Εκκριτική ωτίτιδα
- Δυσλειτουργία ευσταχιανής σάλπιγγας
- Χρόνια ωτίτιδα
- Νόσος Meniere
- Ωτοσκλήρυνση
- Ακουστικά νευρινώματα
- Κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις
- Κακώσεις αυχενικής μοίρας
- Δυσλειτουργία κροταφογναθικής άρθρωσης
- Διεγερτικές ουσίες, νικοτίνη
- Συναισθηματικές διαταραχές (κατάθλιψη, άγχος)
Κεντρικά αίτια εμβοών (εγκεφαλικά-ενδοκρανιακά)
- Εγκεφαλομεταβολική ανεπάρκεια ηλικιωμένων (εγκεφαλική ισχαιμία)
- Αγγειακή εγκεφαλική ανεπάρκεια ηλικιωμένων: Απόφραξη Καρωτιδικού Συστήματος.
- Αγγειακή εγκεφαλική ανεπάρκεια: Απόφραξη Σπονδυλοβασικού Συστήματος
- Ενδοκρανιακά ανευρύσματα
- Ενδοκρανιακοί όγκοι πρωτοπαθείς
- Ενδοκρανιακές μεταστάσεις Νεοπλασιών
- Λανθάνοντα Ψυχικά νοσήματα (Νευρώσεις και Ψυχώσεις)
Τοπικά αίτια εμβοών
- Ύπαρξη ξένου σώματος, ύπαρξη βύσματος κυψέλης (προτείνεται καθαρισμός).
- Αγχώδης Νεύρωση, Stress, Κατάθλιψη.
- Aκουστικό Νευρίνωμα (εκδηλώνεται με: ίλιγγο, βαρηκοΐα, εμβοές υψηλής συχνότητας). Χρειάζεται χειρουργική επέμβαση.
- Νευροπάθειες του Ακουστικού νεύρου, ιογενείς ή τοξικές (προκαλούν εμβοές κάθε είδους, χωρίς αστάθεια).
- Νευροπάθειες του Αιθουσαίου νεύρου, ιογενείς ή τοξικές (προκαλούν εμβοές και αστάθεια).
- Νόσος Μeniere (Ενδολεμφικός ύδρωψ), Προκαλεί εμβοές (σε συνδυασμό με ίλιγγο και βαρηκοΐα).
- Εξωτερική ωτίτις, και μέση χρονία ωτίτις, Η θεραπεία είναι φαρμακευτική.
- Συνήθεις ιώσεις του ανώτερου αναπνευστικού (Προκαλούν ελαφράς μορφής εμβοές)
- Χρόνιες Παθήσεις του ρινοφάρυγγα, δυσλειτουργία της ευσταχιανής σάλπιγγας. (Σπάνια προκαλούν εμβοές)
- Βλάβη και λειτουργική διαταραχή μέσου ωτός.
- Κοχλιακές βλάβες (προκαλούν εμβοές χαμηλής συχνότητας)
- Παραγαγγλίωμα (όγκος του μέσου ωτός), προκαλεί συνήθως σφύζουσες ρυθμικές εμβοές.
Συστηματικές παθήσεις ως αίτια εμβοών
- Αλλεργία (Για παράδειγμα αλλεργική ρινίτιδα )
- Υπέρταση και Υπόταση
- Αιματολογικές παθήσεις: Σιδηροπενική αναιμία, αναιμίες λόγω έλλειψης Βιταμίνης Β12, Λευχαιμίες κ.α
- Νεφρική ανεπάρκεια
- Χρόνια χρήση Ορισμένων αντιφλεγμονωδών φαρμάκων, όπως Quinine, Aspirin, Streptomycin, Vltaren, Feldene, NSAID
- Χρόνια ή παρατεταμένη χρήση ορισμένων αντιβιοτικών, όπως Streptomycin κ.α
- Αγγειοσυσπαστική επίδραση Νικοτίνης
- Χρόνιες δηλητηριάσεις από διάφορες χημικές ουσίες και βαρέα μέταλλα
Θεραπεία εμβοών
Για τη θεραπεία των εμβοών, αρχικά πρέπει να εξαιρέσουμε τις καταστάσεις εκείνες κατά τις οποίες η άρση της αιτίας είναι απλή και οφείλεται σε υποκειμενικές ασθένειες.
Στην κατηγορία αυτή, ανήκουν:
- Ύπαρξη κυψελίδας
- Εκκριτική ωτίτιδα
- Stress
- Υπέρταση / υπόταση
- Αγγειακές καταστάσεις, που μπορεί να απαιτούν χειρουργική επέμβαση ή φαρμακευτική αγωγή
- Φαρμακευτική αγωγή, η οποία μπορεί να προκαλεί ή να ενισχύει τις εμβοές
Καταστολή των εμβοών
Η καταστολή του θορύβου των εμβοών, μπορεί να επιτευχθεί:
Με ηχοκάλυψη των εμβοών και συσκευές λευκού θορύβου
Οι συσκευές αυτές, παροχετεύουν ήχους παρόμοιους με το φυσικό περιβάλλον, όπως η βροχή και τα κύματα της θάλασσας, τα οποία δρουν ανακουφιστικά και καταπραϋντικά έναντι των εμβοών.
Η ηχοκάλυψη, περιλαμβάνει την εφαρμογή ενός εξωτερικού ήχου για την επικάλυψη των εμβοών.
Η πρωτοπόρος εργασία του Vernon αποκάλυψε ότι οι εμβοές μπορεί να επικαλυφθούν επιτυχώς σε ποσοστό 95% με τη μέθοδο αυτή.
Η ηχοκάλυψη μπορεί να πραγματοποιηθεί με φορητές συσκευές ηχοκάλυψης ή με ηχογραφημένο ήχο.
Φορητές συσκευές ηχοκάλυψης
1. Ακουστικά βαρηκοΐας
Στην πλειοψηφία των ασθενών οι εμβοές συνυπάρχουν με βαρηκοΐα και συνήθως αναλογούν με τη συχνότητα της βαρηκοΐας αυτής. Τα ακουστικά βαρηκοΐας, παρέχουν ηχοκάλυψη λόγω της ενίσχυσης των ήχων του περιβάλλοντος, γεγονός που επικαλύπτει ηχητικά τις εμβοές. Ακόμη, τα ακουστικά βαρηκοΐας είναι ωφέλιμα για τους ασθενείς που εμφανίζουν βαρηκοΐα και η συχνότητα των εμβοών τους είναι ίση ή μικρότερη από 4 kHz. Στις περιπτώσεις αυτές, τα οπισθωτιαία ακουστικά βαρηκοΐας, είναι καταλληλότερα, ενώ όταν υπάρχουν αμφοτερόπλευρες εμβοές απαιτείται η αμφίπλευρη χρήση ακουστικών βαρηκοΐας
2. Συσκευές ηχοκάλυψης των εμβοών
Οι συσκευές ηχοκάλυψης των εμβοών παράγουν ένα θόρυβο – βόμβο, με παρόμοιο σχήμα με τα ακουστικά βαρηκοΐας, με ειδικό ρυθμιστή ώστε να επιλέγεται η ιδανική συχνότητα ηχοκάλυψης, στο χαμηλότερο επίπεδο θορύβου. Οι συσκευές αυτές, εμφανίζουν προδιαγραφές με δυνατότητα παραγωγής θορύβου, η συχνότητα του οποίου μπορεί να κυμαίνεται από 1 kHz έως περίπου και 15 kHz. Συνιστώνται, για ασθενείς με φυσιολογική ή σχεδόν φυσιολογική ακοή, ενώ για τους ασθενείς με αμφοτερόπλευρες εμβοές, απαιτείται η χρήση συσκευών ηχοκάλυψης αμφοτερόπλευρα.
3. Συσκευές εμβοών
Οι συσκευές αυτές, αποτελούν συνδυασμό ακουστικού βαρηκοΐας υψηλών συχνοτήτων και συσκευής ηχοκάλυψης των εμβοών, εντός της ίδιας μονάδας. Οι συσκευές ηχοκάλυψης των εμβοών μπορεί να είναι ενδοωτιαίες ή οπισθοωτιαίες και συνιστώνται για τους ασθενείς με εμβοές και βαρηκοΐα στα 4 KHz ή λιγότερο.
4. Θεραπεία επανεκπαίδευσης των εμβοών (Tinnitusretrainingtherapy)
Η θεραπεία επανεκπαίδευσης των εμβοών (Tinnitus retraining therapy - TRT) βασίζεται στο φαινόμενο κατά το οποίο η ανταπόκριση του νευρικού συστήματος μειώνεται ή αναστέλλεται κατά τη διάρκεια συνεχόμενων ερεθισμών. Έχει προταθεί ότι το φαινόμενο της κόπωσης των εμβοών, επιτυγχάνεται με την εξασθένιση και την εξάλειψη των λειτουργικών συνδέσεων μεταξύ των ακουστικών οδών από την μία πλευρά και του λιμβικού και του αυτόνομου νευρικού συστήματος από την άλλη. Η τεχνική αυτή αναπτύχθηκε από τους Jastreboff και περιλαμβάνει τη διεξοδική ενημέρωση του ασθενούς καθώς και τη χρήση επιτραπέζιων και φορητών συσκευών παραγωγής ήχων [Tranquil Moments από το Brookstone (http://www.brookstone.com/world.asp), το Travel Sound Soother 20 από το Sharper Image (http://www.sharperimage.com)] και φορητές γεννήτριες παραγωγής θορύβου με παρόμοια λειτουργία με αυτές που προσφέρουν ηχοκάλυψη των εμβοών.
Μπορούν να χρησιμοποιηθούν προσωπικές συσκευές ήχου, όπως συσκευές CD και MP3, οι οποίες παίζουν τα CD του Petroff ή των Moses-Lang.
Η θεραπεία επανεκπαίδευσης των εμβοών είναι διαφορετική από τη θεραπεία ηχοκάλυψης. Στην πρώτη, το επίπεδο του ήχου που παράγεται από την συσκευή ήχων πρέπει να βρίσκεται σε κατώτερο επίπεδο σε σχέση με αυτό της αντιλήψεως των εμβοών. Στη δεύτερη, η ένταση του ήχου είναι σε υψηλότερο επίπεδο από αυτή της αντιλήψεως των εμβοών. Οι συσκευές ήχου, πρέπει να χρησιμοποιούνται για όσο το δυνατόν μεγαλύτερο χρονικό διάστημα κατά τη διάρκεια του χρόνου εγρήγορσης και σε ένα σταθερό επίπεδο. Η χορήγηση ηρεμιστικών αντενδείκνυται, επειδή θεωρείται ότι παρεμβαίνουν στη διαδικασία προσαρμογής του εγκεφάλου. Η προτεινόμενη διάρκεια θεραπείας είναι τουλάχιστον 12 μήνες, ενώ έχει αναφερθεί σημαντική βελτίωση των εμβοών σε ποσοστό μεγαλύτερο του 80% των περιστατικών. Επίσης, η θεραπεία επανεκπαίδευσης για τις εμβοές μπορεί να είναι αποτελεσματική και για την αντιμετώπισης ασθενών με υπερακουσία.
5. Άλλες μέθοδοι αντιμετώπισης των εμβοών
Φαρμακευτική
Η χορήγηση φαρμάκων προϋποθέτει συνεννόηση με το θεράπων ΩΡΛ, ο οποίος θα συστήσει φαρμακευτική αγωγή, εφόσον κρίνει ότι ενδείκνυται για την συγκεκριμένη περίπτωση.
6. Διακρανιακή μαγνητική διέγερση και ηλεκτρική διέγερση του ακουστικού φλοιού
Με βάση τα αποτελέσματα ερευνών, προκύπτει ότι η διακρανική μαγνητική διέγερση με επαναλαμβανόμενες χαμηλές συχνότητες (low frequency repetitive transcranial magnetic stimulation (rTMS) και η ηλεκτρική διέγερση του ακουστικό φλοιού (electrical stimulation of the auditory cortex), είναι αποτελεσματικές για τους ασθενείς που πάσχουν από χρόνιες εμβοές. Οι δύο αυτοί μέθοδοι έχουν δώσει πολύ ενθαρυντικά στοιχεία για την αντιμετώπιση ασθενών με χρόνιες εμβοές σοβαρής μορφής, είναι όμως ακόμα σε πειραματικό στάδιο.
7. Χειρουργική θεραπεία
Δεδομένα που προκύπτουν από μελέτες και αφορούν την χειρουργική προσέγγιση μας οδηγούν στα παρακάτω:
- Για ασθενείς που πάσχουν από σύνδρομο αγγειακής συμπίεσης, οι εμβοές εξαλείφθηκαν πλήρως ή μειώθηκαν σε ποσοστό 40 έως 78% των περιστατικών μετά από μικροαγγειακή αποσυμπίεση του ακουστικού νεύρου.
- Οι εμβοές μετά από αφαίρεση ενός ακουστικού νευρινώματος, έχει βρεθεί ότι μειώνονται σε ποσοστό 40 με 50% των ασθενών.
- Σε ποσοστό 50% των ασθενών, αναφέρεται ότι οι εμβοές επιδεινώθηκαν μετά την επέμβαση.
- Οι εμβοές στους ασθενείς που πάσχουν από ωτοσκλήρυνση, στην πλειονότητα των περιστατικών βελτιώνονται μετά από μια επιτυχή αναβολεκτομή.
Τι πρέπει να προσέχουμε για τις εμβοές μας
Σημαντικά σημεία ελέγχου & χρήσιμες συμβουλές για τις εμβοές μας:
- Αποφύγετε την έκθεση σε δυνατούς ήχους και θορύβους.
- Ελέγχετε την αρτηριακή πίεση συχνά.
- Ελαττώστε το αλάτι στα φαγητά.
- Ασκηθείτε καθημερινά για να βελτιώσετε την κυκλοφορία του αίματός σας.
- Να αναπαύεστε ικανοποιητικά και να αποφεύγετε την έντονη κόπωση.
- Προσπαθήστε να "συνυπάρξετε" με το βουητό σας και να μην σας ανησυχεί.
- Προσπαθήστε να καλύψετε το βουητό σας, με τον ήχο ενός ραδιόφωνου ή της τηλεόρασης.
- Μην χρησιμοποιείτε μπατονέτες, διότι μπορεί να συμπιέσουν τυχόν κερί στο τύμπανο και να επιδεινωθούν έτσι οι εμβοές σας.
- Σε θορυβώδες περιβάλλον στη δουλειά, φορέστε ωτασπίδες ή ακουστικά και ακολουθήστε τους κανόνες για την προστασία της ακοής.
- Ακόμα και οι καθημερινοί θόρυβοι, όπως αυτός από το σεσουάρ ή τη μηχανή του γκαζόν μπορεί να είναι τόσο ενοχλητικοί ώστε να απαιτείται η χρήση ωτασπίδων.
- Μειώστε το αλκοόλ και την καφεΐνη. Μην καπνίζετε και μην εκτίθεστε σε παθητικό κάπνισμα. Η νικοτίνη προκαλεί εμβοές, μειώνοντας τη ροή του αίματος στα αγγεία του ωτός.
- Οι εμβοές παρατηρούνται συχνότερα στους παχύσαρκους. Η συχνή και τακτική άσκηση βελτιώνει την αιμάτωση των αυτιών, προλαμβάνοντας τις εμβοές.
- Μην ανησυχείτε για τις εμβοές, διότι όσο περισσότερο συγκεντρώνεστε στο θόρυβο, ολοένα αυτός θα δυναμώνει.
- Αποφύγετε την ασπιρίνη σε μεγάλες δόσεις.